Polski pasiak, czyli najbardziej polski wzór

Tradycyjny wzór z Mazowsza – polski pasiak

Pasiaste spódnice, pasiaste zapaski, portki i pasy – większość strojów ludowych ze środkowej Polski wykorzystuje różnokolorowe paski. Wielokolorowe materiały były popularne w Łowiczu, w Opocznie, na Podlasiu. Czym był polski pasiak i dlaczego zdobył taką popularność wśród mazowieckiej ludności?

Fartuch łowickiego damskiego stroju ludowego, fot. Folkstar.pl

Czym jest polski pasiak?

Pasiaki to tkaniny w kolorowe pasy, najczęściej wełniane. Dlaczego polski pasiak? Ponieważ jest on jednym z najbardziej charakterystycznych wzorów dla polskich strojów ludowych. Swoją kolorystyką wyróżnia się spośród innych ubiorów regionalnych, nie tylko Polski, ale i Europy. Wyjątkowość materiałów w regularne pasy podbiła serca wielu mieszkańców Mazowsza, na czele z okolicami Łowicza, które najbardziej zasłynęły ze swoich pasiastych spódnic, zapasek oraz męskich portek.

Łowicki strój ludowy – pasiak, fot. Folkstar.pl

Tkaniny samodziałowe – czyli jak tworzono materiały przed fabrykami

Polski pasiak należy do tkanin samodziałowych, czyli tych tworzonych samodzielnie przez wiejskich rzemieślników. Materiały, które powstawały na domowych krosnach były wykonywane z lnu, konopi, wełny i innych naturalnych surowców dostępnych w danej okolicy. Wytwarzaniem gotowej tkaniny zajmowali się tkacze, którzy posiadali odpowiednią wiedzę oraz doświadczenie zdobyte podczas nauki u innego mistrza. Ale materiały wyrabiano również w gospodarstwach domowych, które nie zajmowały się rzemieślniczym wytwórstwem – tkaniny gorszej jakości przeznaczano na odzież codzienną, ścierki czy szmatki niezbędne w każdym domu.

Pasiaste polskie stroje

Pasiak łowicki w wersji damskiej i męskiej, fot. Folkstar.pl

Strój łowicki to najbardziej znany polski strój ludowy w paski. Dziś łowickie spódnice przedstawiają całą tęczę kolorów, ale na przestrzeni wieków ich barwy zmieniały się. W drugiej połowie XIX wieku na pionowych pasach przeważały czerwienie, na początku XX wieku tło zazwyczaj było pomarańczowe, natomiast w okresie międzywojennym łowiczanki upodobały sobie barwy chłodne – zielony, niebieski i fioletowy. Kolory, jakich używano były zależne od dostępnych barwników: naturalne czerwienie i pomarańcze zastąpiła anilana, umożliwiająca otrzymanie chłodnych odcieni. Z wełnianego pasiaka szyto bogate spódnice, zapaski przednie oraz zapaski naramienne, damskie kaftany, a także elementy stroju męskiego – portki i pas.

Opoczyński strój ludowy w paski, fot. ZPiT „Mały Śląsk” pochodzi ze strony www.malyslask.art.pl

Drugim bardzo znanym pasiastym strojem ludowym jest strój opoczyński, noszony od Gór Świętokrzyskich po Mazowsze. Początkowo tkaniny barwiono tu na pasy czerwone, białe i czarne. Później popularne stały się odcienie pomarańczu, a następnie, przed II wojną światową, noszono zwykle barwy niebieskie, zielone i wiśniowe. W stroju opoczyńskim pasy są nieco węższe niż w Łowiczu, nosiło się je w układzie pionowym na spódnicach i zapaskach oraz gorsetach.

Sieradzki strój ludowy w paski, fot. Mazurski Zespół Pieśni i Tańca „Ełk” pochodzi ze strony www.polskatradycja.pl

W stroju sieradzkim kobiety nosiły zwykle pasiaste zapaski naramienne i te zakładane na wełniaki, czyli spódnice połączone ze stanikiem.  Na zapaskach przeważały odcienie czerwieni, zieleni i granatu – sieradzanki dopasowywały ich kolorystykę do czerwonych wełniaków, które zdobiły wąskie czarne i zielone paseczki. Mężczyźni w tym regionie nosili pasiaste spodnie w wielokolorowe pasy, np. zielone i fioletowe.

Podlaski strój ludowy w paski, fot. pochodzi ze strony www.polskatradycja.pl

Strój podlaski w odmianie nadburzańskiej również wykorzystywał wielobarwne samodziałowe tkaniny w paski poziome i pionowe. Spódnice miały tło czerwone, na którym pojawiały się pionowe wąskie paski w różnych barwach. Na zapaskach pasy miały układ poziomy, a  ich tło zwykle stanowił kolor niebieski, granatowy albo czerwony.

Kolorowe paski pojawiają się również w strojach z okolic Wielunia, Kołbieli, Łęczycy, a także w strojach świętokrzyskich i w wielu innych. Większość środkowej Polski wykorzystywała wielobarwny materiał odróżniając się między sobą kolorami, szerokością pasów, symetrycznością ich ułożenia oraz sposobem noszenia – pionowym bądź poziomym. Tak jak cała Małopolska próbowała upodobnić swoje stroje do stroju krakowskiego, tak całe Mazowsze i okolice wzorowało się na okolicach Łowicza. Wykształciła się w ten sposób tzw. moda łowicka, której elementy można dostrzec w różnych okolicznych strojach regionalnych.

Jeśli spodobał Ci się motyw wielobarwnych pasów – sprawdź kolekcję pasiastych gadżetów w Folkstar!

FOLK brelok – Łowiczanin w stroju ludowym w paski, fot. Folkstar

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz