Regionalny wielkanocny stół

Biała kiełbasa, ćwikła, rzeżucha wędliny, żur, mazurki, baby wielkanocne i przekładane serniki – to klasyczny zestaw przysmaków, który pasuje do wielkanocnych stołów w całej Polsce. Ale nie brakuje niepowtarzalnych świątecznych specjałów podobnie jak folk charakterystycznych dla różnych regionów.

Polskie etno zwyczaje związane z Wielkanocą mają swoją nieco odmienną specyfikę w zależności różnych części kraju, ale wszędzie chodzenie ze święconką, święcenie palemek, robienie pisanek i śmigus – dyngus to pierwsze skojarzenia ze świętami. Z kolei gdy bliżej przyjrzeć się kulinarnej specyfice to okazuje się, że regionalny koloryt wielkanocnego stołu bywa mocno zróżnicowany. Jakie więc dania na ten czas możemy spotkać w różnych częściach Polski?

Na Śląsku oprócz charakterystycznego zawsze dla tego regionu żuru na wielkanocny stole podaje się słodkie bułeczki drożdżowe – buchty. Tamże również, szczególnie w rejonie cieszyńskim można spróbować murzina ­– rodzaj chleba, w którego środku znajdują się kawałki szynki i boczku. Nieco podobnie może smakować święcelnik, czyli drożdżowe ciasto, w którym zapieczone są różne wędliny. Ciekawie smakuje śląska odmiana popularnej wszędzie na święta baby,. Chodzi o babkę majonezową, która powstaje z ziemniaczanej i pszennej mąki i właśnie z majonezu.

Kaszubi na Wielkanoc poczęstują gości zylcem. Jest to rodzaj galaretki wieprzowej wzbogaconej włoszczyzną. W tym regionie także na świątecznych stołach zwykło się podawać prażnicę, czyli jajecznicę smażoną na mięsiwach – boczku, słoninie bądź wędzonej rybie (w klasycznej wersji jest to węgorz). W wypadku kaszubskich potraw i świąt  warto wspomnieć o zwyczaju zakopywania na początek Wielkanocy żuru i śledzia. Taki pogrzeb dań typowych dla postu symbolicznie kończył okres zaciskania pasa.

Krzanówka często podawana jest na małopolskich stołach. To rodzaj chrzanowej zupy z jajkiem i wędlinami. W tej południowej części Polski też można na święta raczyć się strząską. Powstaje ona z jaja tartego z chrzanem, posiekanych wędlin i przypraw. Oczywiście to wszystko powinny wcześniej znajdować się w święconce. Nazwa bierze się stąd, że strząska powstaje poprzez wstrząśnienie wszystkich składników. Na koniec zalewa się je octem. Inne specjał małopolski to wielkanocny kołacz drożdżowy z serem i bryndzą.

Podlasiacy na wiosenne święta często podają kresową zalewajkę. Ta zupa to żurek wzbogacony o leśne grzyby, marchewkę, ziemniaki, pietruszkę i seler. Charakterystyczna dla Wielkanocy w tym regionie jest też szołdra czyli specjalna na tę okazję szynka wędzona w dymie typowych dla Podlasia drzew – olchy lub buku z dodatkiem jałowca. Serna pascha to specjał bardzo charakterystyczny dla Podlasia. Powstaje ona z twarogu i bakalii. Ser powinien być kilkakrotnie zmielony z dodatkiem śmietany, masła, wanilii, miodu i żółtek. Wariacji z paschą istnieje bardzo wiele w zależności od lokalnych wschodnich upodobań.

Wielkopolską Wielkanoc wyróżnia cielęcina z czosnkiem i specjalne galarety jak choćby studzienina robiona z wieprzowych nóżek z dodatkiem octu i pieprzu. Szynka z rondla również jest typowa dla świąt w Wielkopolsce. Mięso w tym wypadku podaje się z cebulą, jabłkami i miodem.

We wschodnio – południowych regionach czyli na Podkarpaciu na świątecznym stole gości sodra. Ten przysmak powstaje z owczego mleka, jajek, kiełbasy, kilku rodzajów wędlin, marchwi, pietruszki i selera. Całości aromatu dodają zioła. W tych okolicach również podaje się na Wielkanoc handzlowską serwatkę. Jest to rodzaj ukiszonego w glinianym naczyniu płynu na bazie masła, chrzanu i wędzonki i skórki chlebowej.  Po kilku dniach fermentacji odcedzać się całość, dodaje chrzan, kiełbasę, boczek i jajka.