Historia podhalańskiego tybetu

Podhalański tybet

Barwne, drukowane w motyw róży, wełniane chusty na głowę, zwane tybetkami, stały się popularne wśród ludu wiejskiego w zaborze austriackim już pod koniec XIX wieku. Potoczna nazwa chustek pochodzi od tkaniny tybetowej, produkowanej masowo na mechanicznych krosnach bezczółenkowych w ówczesnej Europie z wełny czesankowej owiec lub kóz tybetańskich, m.in. na terenach Austro-Węgier, skąd była sprowadzana do Polski.
Dlatego też najwcześniej pojawiła się w strojach ludowych na południu kraju. Krakowianki, Laszki, Podhalanki oraz Góralki z okolic Pienin, Orawy i Żywca nosiły nie tylko chustki, ale także szyte z tkaniny tybetowej długie spódnice i zapaski.

Już na początku XX stulecia rozpoczęto rodzimą produkcję w Łodzi, co przyczyniło się do spopularyzowana tkanin tybetowych głównie w formie chust w całej Polsce. Stąd ich obecność w regionie łowickim, opoczyńskim, sieradzkim, na Opolszczyźnie, Kurpiach, a także w okolicach Kielc i Częstochowy. Owe chustki nazywano tam szalinówkami, salinówkami, solinówkami czy marynuskami, nazwa tybetka nie była znana poza terenami Małopolski.

Źródło: własne

Współcześnie tybet jest kojarzony z charakterystycznym wzorem kwiatowym z różanym motywem, a nie zgodnie z pierwotnym znaczeniem, z rodzajem wełnianej tkaniny.

Wzór w formie mniej lub bardziej wiernie oddający  zdobienie dawnych chust tybetowych, ok kilku lat dominuje modę na folk.

Źródło: własne

Stylizowane kompozycje kwiatowe (na tle: czarnym, czerwonym, bordowym, żółtym, pomarańczowym, ciemnozielonym, białym, turkusowym, granatowym czy fioletowym) których układ i poszczególne detale zmieniały się na przestrzeni minionych lat, nie są zarezerwowane wyłącznie dla elementów ubioru. Znajdują coraz częściej zastosowanie w kreacji przedmiotów codziennego użytku, ciekawych drobiazgów oraz do aranżacji wnętrz.

Poniżej przykładowe przedmioty, wykorzystujące zdobienia z tybetkowych chust:

• korale owinięte w góralską chustę

Źródło: własne

• kubki z wzorem góralskim

Źródło: własne

• góralskie lalki również opatrzone są kwiecistym podhalańskim motywem

Źródło: własne

• kalendarze w góralski deseń
  

Źródło: własne

• tapeta z ciekawym kwiatowym podhalańskim motywem

Źródło: własne