Łowickie stroje ludowe kiedyś i dziś

Jako łowicki strój ludowy zwykło się określać ludowe odświętne odzienie z terenu Mazowsza używane niegdyś przez Księżaków Łowickich. Charakterystyczne, pasiaste stroje pojawiły się już na przełomie lat 20. i 30. XIX wieku. Podstawowym materiałem do ich sporządzania były lniano-wełniane tkaniny samodziałowe.

Odrębność terytorialna dawnych dóbr arcybiskupów gnieźnieńskich wytworzyła swoiste poczucie indywidualności co przyczyniło się do wytworzenia lokalnej kultury. Mowa tu o dość dużym obszarze, w którego skład wchodziło ponad 100 wsi oraz dwa miasta (Łowicz i Skierniewice). Złagodzenie pańszczyzny a następnie uwłaszczenie chłopów przez cara Rosji w drugiej połowie XIX stulecia spowodowało poprawę sytuacji społeczno-gospodarczej Księżaków. Lepsze niż w innych regionach Polski warunki pozwoliły na pełniejszą realizację potrzeb duchowych i spełnianie potrzeb estetycznych. Do tych właśnie należało m.in. wykreowanie własnego, niepowtarzalnego, pasiastego stroju używanego podczas świąt kościelnych i uroczystości.

Nie oznacza to, że podłowicka wieś nagle przyoblekła się w kolorowe stroje. Pojawiały się one stopniowo i ulegały modom. Na co dzień nadal używano wykonywanych samodzielnie wygodnych, pozbawionych ozdób lnianych ubrań. Z czasem podniszczone elementy stroju noszonego od święta weszły do użytku codziennego, stąd utrwalony w sztuce i w literaturze obraz barwnej łowickiej wsi.

Upodobanie do pasiastych tkanin samodziałowych pojawiło się w różnych regionach centralnej Polski. Wykorzystywano je również w strojach ludowych okolic Opoczna, Rawy Mazowieckiej czy Sieradza. Jednak to strój łowicki przetrwał próbę czasu i awansował do rangi polskiego stroju narodowego.

Strój męski

Atrybutem stroju Księżaka są pomarańczowe, pasiaste portki wpuszczane w buty z długimi cholewami. Na białą, lniana koszulę z haftowanymi mankietami i kołnierzykiem zakładano czarny sukienny lejbik (kamizelkę) lub spencer z długimi rękawami zapinany na guziki, przewiązany szerokim barwnym pasem. Na głowie noszono prosty kapelusz filcowy zdobiony haftem lub cekinami. Integralną częścią stroju była sięgająca za kolana biała lub czarnasukmana zapinana na guziki, którą w porze zimowej zastępował kożuch.

Strój kobiecy

Suknię stanowi pasiasta wełniana kiecka (spódnica) trwale połączona z haftowanym stanikiem, zakładana na lnianą koszulę z wykładanym kołnierzem i haftami na ramionach. Dolna część kiecki z czasem zyskała szeroką aksamitną bogato haftowaną taśmę. Na wierzchu noszona jest zdobiona haftem, pasiasta zapaska (fartuch). Stroju dopełnia wiązana na głowie chustka oraz sznurowane trzewiki na obcasie. Ulubioną biżuterią używaną przez Księżanki były często prawdziwe bursztyny i korale. Podczas chłodów i zimową porą noszono zapaski na odziew, ocieplane tołubki, angiery, a także kożuchy.

www.folkstar.pl