Magnesy ze sklepu folkstar.pl przedstawiające Krakowiankę i Krakowiaka w strojach ludowych
Źródło: <a href="https://folkstar.pl/" target="_blank"><b>www.folkstar.pl</b></a>
Dziewczęta, panny, kobiety niezamężne nosiły na głowach wianki
Źródło: <a href="http://www.polskatradycja.pl/folklor/stroje-ludowe/malopolska/104-stroj-krakowiakow-zachodnich.html" target="_blank"><b>www.polskatradycja.pl</b></a>
Strój krakowski…
„Krakowiaczek jeden miał koników siedem…” – a jak wyglądał?
Strój krakowski to jeden z najbardziej rozpoznawalnych strojów ludowych w naszym kraju. Przez długi czas uznawany był też za strój narodowy. Do tej rangi podniósł go m.in. udział krakowskich kosynierów w powstaniu kościuszkowskim.
Krakowianka i Krakowiak w strojach ludowych. Fot. pochodzi ze strony www.strojeludowe.net
Strój krakowski był noszony nie tylko wokół samego miasta Krakowa, ale także wiele kilometrów dalej. Region krakowski zajmuje teren prawie połowy obecnego województwa małopolskiego: od okolic Oświęcimia na zachodzie, aż po okolice Dąbrowy Tarnowskiej na wschodzie oraz Myślenice i Brzesko na południu. Na tym obszarze wyróżnia się dwie główne odmiany stroju: Krakowiaków Zachodnich oraz Krakowiaków Wschodnich.
Charakterystycznym elementem stroju męskiego jest kaftan – kończąca się przed kolanem sukienna kamizela z naszytymi chwostami i mosiężnymi guzikami. Sposób zdobienia i kolory odróżniały od siebie mężczyzn z różnych okolic. U Krakowiaków Zachodnich przeważały kaftany z czarnego i ciemnego sukna, natomiast Krakowiacy Wschodni preferowali sukno niebieskie. Dodatkowo ozdabiali oni przednie dolne rogi kaftana, haftując tam bukiety kwiatów, a niekiedy również rok powstania oraz imię i nazwisko właściciela.
Męski krakowski strój ludowy. Fot. pochodzi ze strony www.polskatradycja.pl
Na kaftan zakładano pas z brzękadłami – były to metalowe obręcze, które w tańcu i w trakcie jazdy konno głośno dzwoniły.
Najbogatsi i najdostojniejsi chłopi spod Krakowa nosili również sukmanę, czyli długie okrycie wierzchnie z rękawami wykonane z białego sukna. U Krakowiaków Wschodnich częściej występowała sukmana szyta z brązowego materiału z haftowanym trójkątnym kołnierzem na plecach, tzw. kierezja z suką.
Tył męskiego stroju ludowego z sukmaną na czele. Fot. pochodzi ze strony blog.globtroter-krakow.com
Na głowę krakowiak wkładał czerwoną czapkę rogatywkę z piórami pawia i wstążkami albo wełnianą magierkę z czerwonymi i niebieskimi pasami.
Rogatywka – czapka z piórem, element krakowskiego stroju ludowego. Fot. pochodzi ze strony pik.kielce.pl
Krakowskie portki szyte były z cienkich tkanin lnianych lub bawełnianych w pionowe pasy w kolorze niebieskim lub czerwonym. Takie spodnie idealnie sprawdzały się latem, natomiast w chłodniejsze dni po prostu wkładano kilka par. Portki wkładano w cholewy wysokich czarnych butów.
Strój Krakowianek był bardzo barwny. W Sukiennicach kupowały one tkaniny w kwiaty tzw. tybety, z których powstawały piękne spódnice, ale również kaftaniki, gorsety czy zapaski. Spódnice były bardzo szerokie (miały nawet 3,5 metra szerokości!), długie do kostek i wykonywane z różnych materiałów.
Barwne i bogato zdobione stroje ludowe z regionu krakowskiego. Fot. pochodzi ze strony blog.globtroter-krakow.com
Obowiązkowo na spódnicę zakładano zapaskę. Pod Krakowem dziewczyny nosiły zapaski tiulowe lub z materiału w kwiaty, podobnego do spódnicy. W dalszych częściach regionu częściej spotykane były haftowane zapaski z białego płótna. Kobiety nosiły czarne sznurowane trzewiczki lub buty z cholewami, podobne do męskich.
Pięknie zdobione gorsety były znakiem rozpoznawczym panien na wydaniu. Haftowano na nich motywy kwiatowe, dodawano chwosty, guziki mosiężne, a później również cekiny. U dołu doszywano liczne kaletki, które rozkładały się na biodrach, tworząc idealny kształt klepsydry.
Tradycyjny zdobiony gorset krakowskiego damskiego stroju ludowego. Fot. pochodzi ze strony etnomuzeum.eu
Starsze kobiety i mężatki nosiły katany, czyli kobiece kaftany z rękawami sięgające bioder. Na głowie mężatek obowiązkowo znajdowała się chusta czepcowa lub, w dni codzienne, zwykła chustka. Dziewczęta nosiły wianki.
Dziewczęta w krakowskich strojach z wiankami na głowach. Fot. pochodzi ze strony www.polskatradycja.pl
Krakowianki Wschodnie odróżniały się od Zachodnich kolorem haftów. Koszule oraz czepce zdobiono nicią czerwono-czarną, w odróżnieniu od białych haftów w pozostałej części regionu. Upowszechniło się tu także noszenie czerwonych lub niebieskich kaftaników i zapasek w tym samym kolorze zakładanych na białe spódnice.
Zespół Pieśni i Tańca AGH KRAKUS im. Wiesława Białowąsa. Fot. pochodzi ze strony krakus.net
W XX-leciu międzywojennym przyjęła się tzw. moda krakowska, która upowszechniła część elementów stroju ludowego tworząc stylizowany strój. Był on często stosowany jeszcze w czasach PRL, a w niektórych miejscach nadal jest noszony jako strój krakowski. Dziś stroje ludowe najczęściej zakładane są przez zespoły regionalne, członkinie Kół Gospodyń Wiejskich i podczas największych uroczystości kościelnych, do feretronów.
W sklepie Folkstar znajdziesz pamiątki z postaciami krakowskimi m.in. magnesy i kolczyki z postacią Krakowianki.
Magnesy Krakowianka i Krakowiak. Fot. folkstar.pl
Czerwone męskie kozaki??? 😉
To raczej z baletu rosyjskiego.
Pozdrawiam,
Monika
XD
Świetny wpis. Stroje regionalne to coś, co z pewnością zainteresuje większość osób. W końcu to fragment historii kraju
słuszna uwaga!!
Mam na zadanie opisać ten stròj I to mi pomoże xd
racja bardzo fajne
a i dobre ciekawostki