Jak dekorowane są wielkanocne jajka

Tradycja zdobienia wielkanocnych jajek znana jest w Polsce od setek lat.
Pisanki, bo tak nazywane są ręcznie zdobione jajka, które w święconkach zanoszone są do poświęcenia w przeddzień Wielkanocy.

Wierzenia ludowe i religijne mówią, że jajko jest symbolem życia i płodności, ale w swoim znaczeniu ma także wielką siłę, która ma bronić przed wszelkim złem tego świata.
Najpierw kościół święcił tylko jajka koloru czerwonego, ponieważ kolor ten kojarzony był z krwią Jezusa. Obecnie nie ma to znaczenia, istotny jest fakt, by znalazło się ono w wielkanocnym koszyczku.

Kiedyś zdobienie jajek było ludową tradycją, którą zajmowały się tylko dziewczęta. Zbierały się one w Wielki Piątek i wspólnie zdobiły wielkanocne jajka. Pisanki przygotowywane były na Poniedziałek Wielkanocny jako wykup, aby nie zostały oblane przez chłopców. Najpiękniejsze jajko wręczały temu, który najbardziej im się podobał. Jeżeli chłopiec odwdzięczył się dziewczynie tym samym znaczyło, że i on jest nią zainteresowany.

Zdobienie wielkanocnych jaj jest elementem sztuki ludowej charakteryzującej dany region. Metod dekoracji wielkanocnych pisanek jest wiele.

Najczęstsze i najbardziej popularne są wydmuszki malowane „farbami”.
Pierwszym etapem jest przygotowanie wydmuszki. W tym celu jajko należy dokładnie umyć i z jego wnętrza za pomocą niewielkiej dziurki wydobyć białko oraz żółtko. Tak przygotowane jajko barwi się w całości jednym kolorem, który stanowi swego rodzaju bazę. Po wyschnięciu dekoruje się je malując wymyślne wzory.

Ciekawostką jest, że kiedyś, gdy farby nie były ogólnodostępne jak dziś, do malowania służyły ręcznie wytwarzane barwniki naturalne.
Kolor żółty uzyskiwany był poprzez moczenie jaj w łupinach cebuli.
Kolor zielony sporządzany był z naparu pokrzywy.
Kolor czerwony otrzymywany był z wywaru z czarnego bzu czy kory dębowej.
Kolor fioletowy pochodził z wywaru liści ciemnej malwy.
Kolor czarny uzyskiwany był dzięki korze olchy czy liściom klonu czarnego.
Do dekoracji pisanek wykorzystywany był także cynamon, atrament, kawa.

Z czasem po nabraniu wprawy próbowano nowych metod. Jednym ze starszych sposobów dekoracji jajek jest technika batiku, która polega na utrwaleniu koloru skorupki jajka przez pokrycie jej woskiem. Po nałożeniu wosku bezpośrednio na skorupkę, utrwalany jest kolor skorupki, następnie jajko jest barwione innym kolorem, po czym wosk należy zdjąć, a ukaże się namalowany wzór. Tak poprzez kolejne nakładanie wosku i barwienie uzyskuje się wielokolorowe pisanki.

Kolejną metodą jest zdobienie pisanek poprzez wyskrobywanie, nazywane techniką rytowniczą. Polega ona na wydrapywaniu wzoru ostrym narzędziem na uprzednio zabarwionym jajku. W Polsce bardzo popularne są opolskie kroszonki zdobione tą właśnie metodą.

Równie znane w Polsce są jajka łowickie zdobione papierowymi elementami z wycinanek łowickich. Elementy te wycinane są z kolorowego papieru przy pomocy nożyc do strzyżenia owiec, a następnie naklejane warstwa po warstwie na wydmuszkę.

Wydmuszki z koronki – szydełkowane z cienkich nici lub kordonka. Poszczególne elementy szydełkowej pracy nakleja się na uprzednio zabarwioną wydmuszkę lub szydełkuje się bezpośrednio na jajku.

Dziś mniej popularne, ale również znane są pisanki oklejane sitowiem i resztkami włóczki tzw. oklejanki.

Do obecnie popularnych metod dekorowania jajek wielkanocnych można zaliczyć zdobienia:
– wstążeczkami – styropianowe jajka ozdabiane są wstążeczkami mocowanymi za pomocą szpilek,
– metodą quilling’u – polega na zwijaniu cienkich kawałków papieru w różnorakie wzory, które następnie naklejane są na wydmuszkę,
– metodą serwetkową czyli decoupage – najpierw pisankę maluje się farbą akrylową, następnie nakłada serwetkę, którą na koniec zabezpiecza się lakierem,
– haftem krzyżykowym.

Równie znane zdobienia pisanek, wywodzące się z Rosji to tzw. jajka obszywane – bogato zdobione jajka wyszywane pasmanterią pończoszką. Technika ta polega na naciąganiu jaj materiałem oraz naszywaniu różnorakich ozdób takich jak cekiny, koraliki, czy tasiemki.

Jak widać metod dekoracji może być tak wiele jak tylko ludzka wyobraźnia na to pozwala. Zatem nie ograniczajmy jej i dajmy puścić wodze fantazji, by cieszyć oczy coraz to nowymi wzorami pisanek. Pozwólmy historii tworzyć się dalej.